تشریح دیه و موارد و مدت پرداخت آن

تشریح دیه و موارد و مدت پرداخت آن
بنا بر شرع مقدس اسلام و نیز قانون مجازات اسلامی هرگاه فردی عمدا یا در نتیجه بی احتیاطی یا بی مبالاتی به جان و جسم شخص دیگری جراحتی وارد آورد که موجب ضرر مادی یا معنوی گردد مسئول و شخص مکلف به جبران خسارت وارده از عمل خود است، به این سبب و به جهت جبران این آسیب های جسمی، پرداخت دیه و ارش مورد توجه قانونگذار قرار گرفته است، گاها دیه به عنوان مجازات اصلی ارتکاب جراحت از سوی مرتکب تعیین می شود ودر بعضی موارد چنانچه در پایین توضیح داده می شود در مقابل قصاص مبلغی به عنوان دیه پرداخت می شود.در ادامه مطلب سایت هزار وکیل همراه ما باشید.
قانونگذار در ماده448 قانون مجازات اسلامی این چنین دیه را توضیح می دهد (دیه مقدار مال معینی است ودر شرع مقدس به سبب جنایت غیر عمدی بر نفس، عضو یبا منفعت یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهت قصاص ندارد، مقرر شده است.)
بنابر این ماده وتعریف آن از دیه می توان گفت شرایط تعیین دیه بشرح زیر است.
1-در جرائم عمدی که به هر دلیلی امکان قصاص ممکن نیست یا اینکه با اولیاء دم به هر ترتیب جهت اخذ مبلغی به عنوان دیه و اعلام گذشت از قصاص  مصالحه می شود.
2-هرگاه جراحتی که بطور شبه عمد یا خطای محض ارتکاب یابد نیز مرتکب را به پرداخت مبلغی دیه که در قانون برای هر قسمت از جسم یا نفس تعیین شده محکوم می نماید.
انواع دیه بنابرنظر قانون مجازات اسلامی اعم هستند از:
دیه فوت یک شخص : دیه فوت هر شخص دیه کامل است که هر ساله با توجه به نرخ تورم از طرف قوه قضاییه ابلاغ می شود.
دیه اعضای بدن: از انواع دیگر دیه، اعضای بدن است، مثلا شکستن پا، شکسته شدن بینی ویا از بین بردن یک چشم که نصف دیه کامل انسان دارد یا کور کردن هر دو چشم انسان که دیه کامل انسان دارد. اما چنانچه مثلا شخصی فقط یک چشم داشته باشد و مرتکب باعث کور کردن همان یک چشم شود نیز دیه کامل دارد مگر اینکه چشمی که قبلا کور بوده به سبب علل جنایی که شخص استحقاق آنرا داشته است کور شده باشد یعنی چشمش را قصاص کرده باشند.بنابرقانون مجازات اسلامی، از بین بردن اعضای بدن، دیه مشخص و تعیین شده در قانون دارد که به شرح زیر توضیح داده می شود به عنوان مثال دیه مو، دیه دندان، دیه زبان، دیه لب، دیه لاله گوش و....
دیه منافع اعضاء: چنانچه شخصی مرتکب جنایتی بر دیگری شود و به موجب آن مجنی علیه (آنکه جنایت بر او وارد می شود) بعضی از حواس خود را از دست بدهد مرتکب می بایست دیه منافع آن عضورا  پرداخت کند، یعنی اینکه منفعتی که از برخی از اعضا حاصل می شود، بعنوان مثال شنوایی گوش مختل شود در حالی که خود گوش آسیبی ندیده باشد، حسب قانون مجازات اسلامی دیه منافع شامل دیه زوال عقل، دیه زواتل شنوایی، دیه زوال بینایی، دیه زوال بویایی و....
دیه جراحات: هرگاه شخصی مرتکب جنایت و ضرب و جرح بر دیگری شود و به موجب آن جراحتی بر شخص وارد آید باید  دیه جراحت وارده، پرداخت گردد و به نسبت میزان جراحت وارد شده و طبق تشخیص و نظر پزشکی قانونی مقدار آن مشخص خواهد شد، مانند خراش، کبودی، تورم و....
در نهایت موعد پرداخت دیات بنابر قانون مجازات اسلامی به این شرح است:
در جنایت عمدی پرداخت دیه باید ظرف یک سال قمری انجام گیرد.
در جراحت شبه عمد ظرف دو سال قمری.
در خطای محض ظرف سه سال قمری.